Od 3 czerwca 2005 roku do dnia likwidacji patronem

Gimnazjum w Grzebienisku był profesor Lech Krzyżaniak

 

Lech Krzyżaniak urodził się 8 lutego 1940 r.w Wilkowie gmina Duszniki, powiat Szamotuły. Jego rodzicami byli Jadwiga i Leon Krzyżaniakowie. Był najstarszy z czworga rodzeństwa. Do Szkoły Podstawowej uczęszczał w Wilkowie, a potem w Sędzinku. W latach 1953-1957 był uczniem Liceum Ogólnokształcącego im. Piotra Skargi w Szamotułach.
W 1957 roku rozpoczął studia archeologiczne na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Kształcił się pod kierunkiem wybitnych profesorów: Wojciecha Koćki i Józefa Kostrzewskiego. Studia ukończył w 1962 r., broniąc pracy poświęconej cmentarzysku kultury łużyckiej z przełomu epoki brązu i żelaza w Biernatkach koło Śremu. Kariera naukowa Lecha Krzyżaniaka była bardzo szybka. Mając 28 lat uzyskał doktorat z archeologii, a w wieku 52 lat został już profesorem nauk humanistycznych.

Praca wykopaliskowa

Swoją pracę rozpoczął w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, będąc jeszcze na studiach. Prowadził prace wykopoaliskowe na terenie Wielkopolski: w Biernatkach koło Śremu, Międzyrzeczu. Profesorowi marzyło się wyjechać na wykopaliska do Ameryki Środkowej i Południowej. Jednak plany te nie zrealizowały się. Ale pojawił się inny pomysł. Prace w Afryce-nad Nilem.
W 1966 roku Lech Krzyżaniak dotarł do Egiptu, do Aleksandrii. Po latach wspominał, że rozpoczął w ten sposób "przewrotny romans z Afryką". Do końca życia był wierny ten pasji. Zaczął od badań dawnej zabudowy rzymskiej ze słynnym teatrem antycznym. Profesor pokazał duże umiejętności do pracy w terenie. Zadziwił swoich przełożonych. Kilka lat później zaczął prace wykopaliskowe w Dongoli, w Sudanie.

Razem z archeologiem z Uniwersytetu Warszawskiego - doktorem Stefanem Jakobielskim Lech Krzyżaniak rozpoczął nowy program badawczy w Dongoli. W 1972 r. dr Krzyżaniak dostał zgodę na podjęcie prac wykopaliskowych w Kadero koło Chartumu, gdzie odkryto pozostałości osady i cmentarzysko sprzed 5 tysięcy lat p.n.e. Badano to miejsce pod kątem życia ludności, jej zajęć, wprowadzenia rolnictwa, gospodarki hodowlanej w Dolinie Nilu. Nazwa Kadero stała się symbolem polskiej specjalizacji w tej dziedzinie.
Drugim kierunkiem badań, jakim zajął się profesor były tak zwane petroglify, czyli ryty naskalne pozostawione przez ówczesnych mieszkańców wschodniej Sahary. Dzięki tym badaniom dowiedziano się, jak zmieniał się klimat i roślinność na tych terenach oraz, w jaki sposób udomawiano zwierzęta. Odnaleziono skały, na których widać wierzenia tamtejszej ludności.
Lech Krzyżaniak prowadził również rekonesanse archeologiczne czyli wstępne rozpoznanie archeologiczne w Algierii, w górach Tasili n-Azdżar. Od 1986 roku rozpoczął współpracę z ekspedycją z Kanady w Oazie Dahla. Położona jest ona w zachodnim Egipcie , na Pustyni Libijskiej. Jest to jedna z najsilniej zaludnionych oaz w Egipcie. Odkryto tutaj na skalistych ścianach tysiące zabytków sztuki naskalnej wykonanej w ciągu 10 tysięcy lat. Dzięki tym badaniom Lech Krzyżaniak stał się wybitnym znawcą w tej dziedzinie.
Z doświadczenia i wiedzy prof. Krzyżaniaka korzystały ekspedycje zagraniczne. W latach 1978-1990 brał udział wykopaliskach ekspedycji monachijskiej w Minszat Abu Omar w Delcie Nilu, kierowanej przez profesora Dietricha Wildunga. Było to stanowisko z czasów predynastycznych, czyli około 4 tysięcy lat p.n.e. Wtedy, kiedy kształtowały się cywilizacje starożytnego Egiptu i powstawało państwo faraonów.

 

Praca naukowa

Profesor opublikował wiele artykułów w czasopismach naukowych i archeologicznych w Polsce i za granicą. W początkach lat 60 XX. wieku ukazały się pierwsze publikacje naukowe Lecha Krzyżaniaka poświęcone prehistorycznym stanowiskom Wielkopolski. Później pisał o swoich pracach wykopaliskowych w Afryce.
Wydał trzy ważne książki: Early Farming Cultures on the Lower Nile. Yhe Predynastic Period in Egypt (1972 r)., Egipt przed piramidami (1980 r.), Schyłek pradziejów w środkowym Sudanie (1992). Wydał jako redaktor 5 numerów rocznika "Fontes ARcheologici Posnanienses"oraz redagował opisy wystaw poświęconych stałej ekspozycji "Pradzieje Wielkopolski (1995 r.) oraz ogólnopolskiej wystawie "Gazociąg pełen skarbów archeologicznych"(1998 r.).
Redagował wspólnie z Karlą Kroeper i prof. M.Kobusiewiczem zbiory referatów prezentowanych przez uczestników sympozjów poświęconych archeologii Afryki. Prowadził wykłady na wielu uniwersytetach: m.in. na Uniwersytecie w Cambridge, w Calgary, na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie oraz cykl wykładów w Instytucie Prahistorii UAM na temat archeologii Afryki.
Organizował i sprawował opiekę naukową nad stypendystami UNESCO z Afryki. Decyzją Komitetu Narodowego d/s UNESCO w Warszawie i centrali UNESCO w Paryżu, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu stało się jedyną instytucją zajmującą się dokształcaniem archeologów afrykańskich w Polsce. Pełnił też funkcje promotora rozpraw doktorskich i recenzenta prac doktorskich i habilitacyjnych na Uniwersytetach w Warszawie, Uniwersytecie Jagielońskim w Krakowie i UAM w Poznaniu.
Profesor Lech Krzyżaniak cieszył się bardzo dobrą opinią jako autorytet naukowy. Pełnił wiele funkcji: Przewodniczący Rady Naukowej Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Przewodniczący Komisji Międzynarodowej Unii Nauk Prehistoryczny, Przewodniczący Rady Poznańskiego Towarzystwa Prehistorycznego. Był też Ekspertem i Członkiem Komitetu Wykonawczego UNESCO d/s Muzeum Nubijskiego w Asuanie i Muzeum Cywilizacji Egipskiej w Kairze. W 2002 roku profesor otrzymał od Prezydenta Republiki Sudanu wspaniałe wyróżnienie na skalę światową - Order Dwóch Nilów: za wybitne osiągnięcia w zakresie badań archeologicznych tego kraju.

Osiągnięcia i pasje

Z inicjatywy profesora powstało w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu wiele wystaw:

1. „Bogowie, groby i mumie: droga do wieczności w starożytnym Egipcie”

2. „Śmierć i życie w starożytnym Egipcie”

3. „Archeologia Sudanu”

4. „Sztuka naskalna Oazy Dachla w Egipcie”

5. „Gazociąg pełen skarbów”

Wielką zasługą Profesora była rozbudowa Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Przez 22 lata był jego dyrektorem. Sprowadził wiele cennych zabytków, m.in. Obelisk Ramzesa II.
Profesor Krzyżaniak był bardzo sumiennym pracownikiem. Wszystkie jego badania wykopaliskowe były dokładnie opisane i udokumentowane. Doskonale przystosował się do trudnych warunków pustynnych, z daleka od dróg i osiedli ludzkich. Nie było dla niego zadań niemożliwych. Miał dużo energii. Był bardzo otwarty w relacjach z ludźmi. Potrafił zyskać sobie symapatię. Miał wielu przyjaciół i znajomych. Jednym z najwierniejszych jego przyjaciół był profesor Michał Kobusiewicz.
Nazwisko profesora Krzyżaniaka było dobrze kojarzone w różnych instytucjach i muzeach archeologicznych nie tylko w Europie. Uznawany był za poliglotę, ponieważ posługiwał się w wielu językach: angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, a nawet arabskim. W tym ostatnim języku potrafił udzielić wywiadu dla sudańskiego czasopisma.
Pasją Lecha Krzyżaniaka były motory. Profesor bardzo ukochał łowiectwo. Był miłośnikiem i opiekunem zwierząt. Ukochał nie tyle łowiectwo, co „Puszczę Bytyńską”. Była to tradycja rodzinna. Szanował przyrodę, lubił las i wyjazdy na Mazury. Odpoczynkiem profesora były wyjazdy do Afryki i wykopaliska.

Wszystkich zainteresowanych kierujemy na strony Cyfrowej Dziecięcej Encyklopedii Wielkopolan do zakładki Lech Krzyżaniak

powrót na stronę główną